برای احداث باغ و انتخاب نوع محصول به طورکلی باید گزینه های زیر را در نظر گرفت: بررسی سابقه کشتوکار انواع درختان و آفات و بیماریهای شایع در منطقه، شرایط اقلیمی منطقه، وضعیت خاک و منابع آبی، دوری و نزدیکی به بازارهای داخلی و خارجی، امکانات موجود و سطح موردنظر برای کشت، میزان مصرف داخلی و امکان صادرات، قابلیت بازاررسانی و نگهداری و فراوری محصول، نیاز آبی محصول، نیاز مدیریتی، بازده اقتصادی محصول و امکان عملیات مکانیزه در باغداری.
به طور خلاصه در کشت گردو ویژگی های زیر حائز اهمیت است: وجود آفت و بیماری های نسبتا کم در گردو، خشکبار بودن محصول و سهولت در بازاررسانی و نگهداری محصول تولیدی، عمر زیاد درخت و درآمد مناسب آن به نسبت هزینه های امکان استفاده از زمین های زراعی کم بازده و شیبدار، قیمت مناسب محصول در بازار داخلی، امکان فراوری محصول، سهولت در نگهداری باغ نظير هرس و نیاز به سم پاشی کم، انطباق با شرایط آب وهوایی و شرایط خاک بسیاری از مناطق و درنهایت، امکان برداشت مکانیزه محصول؛ بنابراین کشتوکار گردو بطور کلی از مزیت اقتصادی برخوردار است و در الگوی کشت بسیاری از مناطق مستعد پیشنهاد می شود.
۱.مطالعات اولیه و
بررسی محل کشت و انجام آزمایش های خاکشناسی و گیاه
پزشکی: مطالعات اولیه برای انتخاب نوع کشت و اقدامات
لازم برای اصلاح خاک و سایر تصمیم های مدیریتی بسیار
مهم است. حصول اطمینان از تأمین کی کافی و پایدار و
همچنین انجام آزمایش آب و خاک و حفر پروفیل برای بر
وضعیت خاک ضروری است. برای حفر پروفیل یک یا چند نقطه
از زمین (برحس وسعت و تنوع زمین)، به صورت تصادفی
انتخاب و چاله ای به عمق ۹۰ تا ۱۲۰cm حفر می شود و بر
این اساس وضعیت تحت الأرض، عمق خاک زراعی، میزان زهکشی
خاک، وجود لایه های سخت، میزان سنگلاخی بودن و میزان
نفوذپذیری ظاهری خاک تعیین می شود. از این چاله ها
برای برداشت نمونه خاک برای ارسال به آزمایشگاه نیز می
توان استفاده کرد. نمونه خاک مورد نظر برای آزمایش خاک
شناسی معمولا از سه عمق صفر تا ۳۰cm، ۳۰ تا ۶۰cm، ۶۰
تا ۹۰cm و از هر عمق یک نمونه خاک به مقدار ۲ کیلوگرم
و بدون بقایای اضافی برداشت شده و پس از الصاق مشخصات
به آزمایشگاه ارسال می شود. برای تهیه نمونه آب نیز از
هر منبع آبی مستقیم و بدون آلودگی به اندازه یک ظرف
پلاستیکی تمیز (مخصوص آب معدنی برداشت می شود. لازم
است که ظرف به طور کامل پر و بدون هوا باشد. همچنین
اگر منبع آبی چاه باشد باید چند ساعت از کارکرد چاه
گذشته باشد. برداشت نمونه خاک برای انجام آزمایش های
گیاه پزشکی نیز مهم است. به ویر باید آلودگی بیمارهای
مهم قارچی و نماتودهای بیماری زا برای مناطق آلوده
نمیت شود و اقدامات پیشگیرانه صورت پذیرد.
۲. طراحی باغ: طرح باغبانی شامل مشخصات زیر است: پیش
بینی اش بررسی وضعیت موجود، تعیین برنامه اصلاح خاک،
تعیین نوع پایه و رقم و فواصل کشت، تعیین برنامه
مکانیزاسیون و برنامه های بهبود باغبانی. با تهیه این
طرح و کنترل عوامل محدودکننده و مهم تر از همه با
برآورد اقتصادی، چارچوب اصلی کار مشخص می شود.
٣. پیش بینی منابع مالی موردنیاز و امکانات اولیه:
گاهی دیده می شود به دلیل نداشتن مطالعه مناسب و
نداشتن برآورد اقتصادی و با اقدامات عجولانه مشکلات
بعدی ایجاد می شود. همچنین محدودیت منابع مالی اجبارا
باعث نقصان در کارها شده و اخذ تسهیلات بانکی با بهره
زیاد نیز چندان راهگشا نیست. در چنین شرایطی توجه به
امکانات اولیه موجود ضمن استفاده بهینه از این
امکانات، کمک شایانی برای کاهش هزینه هاست.
۴. پیش بینی و تدارک مکانیزاسیون استفاده از
مکانیزاسیون یکی از راهکارهای مهم در کاهش هزینه هاست
و در باغداری امروز فرایندی ضروری به نظر می رسد.
شرایط و امکانات موجود برای احداث باغ و عملیات
باغداری مورد نظر در تعیین برنامه مکانیزاسیون و نوع
دستگاه های موردنیاز مؤثر است.
اندازه و شیب قطعات و کیفیت خاک، نوع رقم و پایه ،
فاصله و تراکم موردنظر برای کشت، روش تربیت درختان و
هرس، روش آبیاری و نحوه نگهداری از باغ، روش برداشت،
برنامه فراوری، بسته بندی و انبارداری محصول و حتی
میزان و نحوه عوامل خسارت زا همگی در تعیین
مکانیزاسیون مؤثرند. ماشین آلات و دستگاه هایی نظیر
تراکتور، کولیتواتور، روتیواتور، تریلر، بیل مکانیکی،
لودر، سنگ جمع کن، ترینچر، دستگاه های مکانیزه هرس،
سرشاخه خردکن، سمپاشهای مختلف، دستگاه های آزمایش های
مزرعه ای، سیستم های ابیاری تحت فشار، دستگاه های
مقابله با سرمازدگی، یکرها و دستگاههای برداشت و جمع
آوری محصول، گردو پوست کن، دستگاه های فراوری و... می
تواند در باغهای کردو به کار گرفته شوند و وجود آنها
در منطقه تعیین کننده است.
۵. پیش بینی و تهیه به موقع نهاده ها و لوازم موردنیاز
فارش و تهیه نهاده هایی نظیر کود حیوانی و شیا همچنین
تهیه یا اجاره ابزار و ماشین آلات به موقع برنامه ریزی
کرد.
۱. آماده سازی
زمین و اصلاح خاک: باتوجه به نتایج آزمون های خاک شد و
بررسی وضعیت خاک و آب منطقه موردنظر برای احداث باغ،
در جهت بهبود شرای کار، برنامه ریزی و اقدام لازم
متناسب با امکانات و الزامات طرح انجام خواهد شد بعضی
از این اقدامات بر حسب ضرورت هر منطقه اشاره می شود:
یکپارچه سازی زمین و اجرای عملیات تسطيح نسبی یا اساسی
(درصورتی که کشت روی خطوط تراز مد نظر نباشد)، که در
بسیاری از اراضی شیب دار، برای کاهش هزینه اولیه، پیش
بینی نمی شود. شخم عمیق پاییزه و اضافه کردن کود
حیوانی (برحسب آزمون خاک) و شخم مجدد و دیسک قبل از
کشت (برای مواقعی که عمق خاک زراعی نسبتا مطلوب بوده و
به زیرسازی اساسی و حفر چاله های بزرگ نیازی نباشد).
اجرای زهکشی برای مناطق زه دار. جمع آوری سنگ های
اضافی در اراضی سنگلاخی و حفر چاله های بزرگ برای لایه
شکنی و بهبود نفوذپذیری در اراضی دارای لایه سخت و تحت
الأرض نامرغوب ، اصلاح خاک های سنگین از طریق مصرف
ماسه های بادی در چاله های بزرگ محل کشت بر حسب آزمون
خاک. اصلاح خاک های سبک با استفاده از ماده معدنی
زنولیت به همراه خاک زراعی مناسب اصلاح PH و آهک زیاد
از طریق مصرف گوگرد یا گچ معدنی برحسب آزمون. اصلاح EC
زیاد خاک از طریق آبشویی با آب مناسب. جبران مواد آلی
خاک و بهبود وضعیت غذایی خاک از طریق مصرف کودهای آلی
و شیمیایی بر حسب آزمون خاک شناسی و شرایط موجود...
۲. تدارک و اجرای سیستم آبیاری تحت فشار: با اجرای
سیستم آبیاری تحت فشار در باغ علاوه بر صرفه جویی در
مصرف آب، هزینه اولیه تسطیح و سایر هزینه ها نیز به
دلیل مکانیزه شدن آبیاری کاهش خواهد یافت. سایر
دستاوردهای این سیستم عبارت اند از: کاهش آفات و
بیماری ها، برخورد نکردن مستقیم آب به تنه اصلی درخت،
کاهش پراکنش علف های هرز، بهبود در رشد و عملکرد به
دلیل کاهش نوسانات آبی و یکنواختی در آبیاری، سهولت در
کوددهی و امکان تزریق مکانیزه کود.
باوجود اینکه در آبیاری غرقابی کل سطح خاک خیس شده و
امکان حداکثر گسترش ریشه و جذب مواد غذایی فراهم می
شود، آب شویی عناصر غذایی بیشتر شده و علفهای هرز و
بیماریها توسعه بیشتری پیدا می کنند. و در شرایط
آبیاری غرقابی که اجبارا دور آبیاری طولانی است و برخی
آفات و بیماری ها به شدت افزایش می یابند. خصوصا در
شرایط محیطی کشورمان با توجه به خشکسالی ها و کاهش
منابع آبی و بارندگی ها، اجرای سیستم آبیاری قطره ای
یکی از روش های مناسب مدیریت در مصرف آب، به خصوص برای
اراضی شنی و سنگلاخی است. میزان نیاز آبی درخت گردو
زیاد است؛ ضمن اینکه تأمین آب به موقع و کافی در مراحل
مختلف رشد بسیار تعیین کننده است. بنابراین با ایجاد
شرایط مناسب برای
سترش حداکثر ریشه به منظور استفاده از بارندگی ها،
همچنین با اجرای سیستم ابیاری تحت فشار می توان بیشینه
حجم آب موردنیاز درخت را از طریق افزایش مدت آبیاری و
افزایش تعداد قطره چکانها در اختیار درخت قرار داد. در
موقعیت بحران ریشه های درخت اجبار تخصصی می شوند و با
تأمین آب محدود ولی بدون نو در ناحیه قطره چکانها،
درصدی از ریشه ها با جذب آب و مواد غذایی فراهم شده
درختان را از تنش شدید حفظ می کنند. در ایران خصوصا در
خاک های شنی و سی و دارای زهکشی مناسب، با اجرای سیستم
قطره ای در باغ های گردو نتایج مطلوبی حاصل شده است.
شایان ذکر است به منظور استفاده از کمک های دولتی
فعلی، باید به موقع تشكيل پرونده داد و قبلا پیگیری
لازم را به عمل آورد.
٣. پیاده سازی نقشه باغ و تعیین فواصل كشت: فواصل و
تراکم کشت موردنظر برای درختان پیوندی بر حسب نوع پایه
و رقم، نوع خاک و اقلیم منطقه و نوع مدیریت موردنظر،
شامل کشت متراکم، نیمه متراکم و غیر متراکم متفاوت
است. این فواصل همچنین با توجه به روش تأمین آب اعم از
دیم یا آبی و نوع و نحوه آبیاری تعیین می شود. برای
این منظور نظر کارشناسان منطقه مهم بوده و فواصل ۵۶۷
تا ۲۲۸۲۲ متر در طول و عرض توصیه شده است. هرچه قدرت
رشد درختان به دلیل خصوصیات پایه و رقم بیشتر باشد
طبعا فواصل کشت بیشتری در نظر گرفته می شود. برای
مثال، پایه پارادوکس قدرت رشد زیادی ایجاد می کند؛ ولی
پایه گردوی سیاه ( J . nigra) قدرت رشد کمتری دارد. در
بین ارقام مورد پیوند نیز هرچه قدرت رشد بیشتر و تاج
درختان گسترده تر باشد، به فواصل بیشتری برای کشت
نیازمند است؛ نظير رقم سر که قدرت رشد زیاد و گسترده
ای دارد. ارقام هارتلی، ته هاما، تولار، سانلند، اورکا
نیز جزء ارقام قوى الر هستند و ارقام چندلر، سیسکو،
پدرو، فرنت، فورد، ژیلت، پاین، ليومور، سود فرنور،
وینا و سيکستون رشد کمتری دارند و می توانند با فاصله
کمتری کشت شوند، به طور کلی می توان گفت درختان
پیوندی، در مقایسه با درختان بذری معمولی، پس از بلوغ
به دلیل غالب شدن فاز زایشی به فاز رویشی، رشد نسبتا
کمتری دارند. همچنین در ارقام بذری خوشه ای نیز غالبا
رشد کمتری مشاهده می شود. علاوه بر پایه و رقم، شرایط
اقلیمی مطلوب و وجود منابع آبی فراوان و خاک مرغوب نیز
در میزان رشد بسیار مؤثر بوده و باید در تعیین فواصل
کشت درنظر گرفته شوند. این موضوع در میزان رشد درختان
گردوی شمال کشور به خوبی مشهود است. در شرایط دیم نیز
برای جلوگیری از رقابت و حداکثرشدن گسترش ریشه ها و
جذب آب بهتر معمولا فواصل بیشتری در نظر گرفته می شود.
در طراحی و هنگام پیاده سازی نقشه باغ، لحاظ کردن جاده
دسترسی برای سهولت تردد نیز ضروری است. ضمنا نقشه کشت
درختان گرده زا با پراکنش مناسب به ویژه در امتداد
مسیر باد غالب منطقه، طبق طراحی مشخص می شود.
۴. حفر چالهها: ابعاد و عمق چاله های موردنظر علاوه بر
حجم ریشه نهال معمولا برحسب شرایط و کیفیت خاک و وضعیت
تحت الأرض تعیین خواهد شد. پس از بررسی وضعیت و پروفیل
خاک در صورت وجود خاک عمیق و نفوذپذیر بدون لایه های
سخت و دارای مواد آلی مناسب، برای کاهش هزینه ها نیازی
به حفر چاله های بزرگ نیست. در چنین شرایطی در صورت
وجود آب کافی ریشه های گردو به راحتی رشد عمودی و افقی
چشمگیری خواهند داشت. در صورتی که خاک تحت الأرض
نامناسب و نفوذناپذیر باشد، حفر چاله های بزرگ برای از
بین بردن لایه های سخت و اصلاح کلی تر خاک ضروری است.
ابعاد چاله ها بر حسب شرایط و نیز امکانات در اختیار و
میزان هزینه اولیه مورد نظر (نسبت هزینه های بعدی)،
ممکن است تا حدی متغیر باشد. بنابراین طول و عرض و عمق
در شرایط مختلف ۴۰ تا از بارندگی های زمستانه انجام
شود. شایان ذکر است برای استفاده از تکنولوژی گروآسیس
و کشت به صورت دیم چنانچه شرایط تحت الأرض اجازه دهد
حفر چاله با حداقل میزان دستکاری کاپیلاری (ساختار
مویینگی خاک) صورت می گیرد تا در انتقال طبیعی آب از
اعماق اختلالی ایجاد نشود. |
در حفر چاله های بزرگ برای کاهش هزینه و افزایش سرعت
کار از بیل مکانیکی استفاده می شود. هنگام خاک برداری
لازم است خاک سطحی مرغوب تر در مجاورت بالای چاله،
برای استفاده مجدد، و خاک نامرغوب تحت الأرض در شیب
پایین چاله برای ایجاد تشتک ریخته شود.
۵. زیرسازی و اصلاح خاک چاله: بر اساس توصیه آزمون خاک
شناسی و با بررسی وضعیت بافت و میزان عناصر غذایی
موجود در خاک، تصمیم نهایی برای تعیین نوع و میزان
مواد اصلاحی گرفته می شود و انجام عملیات زیرسازی با
استفاده از خاک سطحی مرغوب به اضافه خاک جدید و
ترکیبات اصلاحی صورت می گیرد.
به طور فرضی برای یک چاله با عمق و طول و عرض ۸۰ سانتی
متر با خاک نامطلوب به صورت زیر عمل می شود:
الف. تهیه کود حیوانی: تهیه ۲ تا۳ فرغون کود حیوانی
پوسیده گاوی یا مخلوط گاوی و گوسفندی برای هر چاله
لازم است. کودهای گاوی معمولا بیشتر به اصلاح خاک کمک
می کنند ولی درصد عناصر کودهای گوسفندی تا حدی بیشتر
است ضمن استفاده از کود مرغی نیز به میزان محدود (حدود
۵ کیلوگرم) در ترکیب کودک مانعی ندارد و نسبت به سایر
کودها حاوی عناصر ازت، فسفر، کلسیم، روی و من بیشتری
است.
برای تسریع در پوساندن کود حیوانی باید شرایط فعالیت
موجودات بی هوازی - موجودات هوازی را در توده کود
حیوانی بهبود بخشید. در روش بیهوازی توده کود حیوانی
۴تا۶ ماه قبل از مصرف در محلی دپو شده و برای افزایش
رطوبت مقادیری آب به کود اضافه می شود. همچنین برای
تسریع در پوسیدن، مقداری کود ازت (اوره به میزان ۵۰
کیلوگرم برای ۱۰ متر مکعب) همراه با آب به کود اضافه
می شود. سپس روی توده کود با پوشش پلاستیک یا خاک
پوشانده شده و در اثر فعالیت میکروارگانیسم های بی
هوازی توده کود طی حداقل ۴ تا ۶ ماه تجزیه می شود. در
روش های هوازی سرعت کار بیشتر است و برای استفاده از
ظرفیت موجودات زنده هوازی توده کود هر ۱۰ روز یکبار
هوادهی و ترجیحا با استفاده از بیل تراکتوری و یا لودر
برگردان می شود. و طی این روش ظرف مدت ۱ / ۵ تا ۲ ماه
عمل آوری کود انجام می شود. در سالهای اخیر ماده ای به
نام E . M (یا همان میکروارگانیسم های مؤثر) در بازار
ارائه شده است که با اضافه شدن به توده کود می تواند
به سرعت تجزیه و آماده سازی کود کمک کند. در هنگام
تهیه این ماده تاریخ تولید، نحوه نگهداری و زنده بودن
میکروارگانیسم های موجود در آن بسیار مهم است.|
ب. تهیه خاک زراعی مرغوب: برای اراضی کم بازده و ضعیف
که خاک سطحی و تحت الأرض نامناسبی دارند، تهیه خاک
مرغوب، ترجیحا دارای بافت سبک تر و غنی از مواد آلی،
به میزان ۲ تا۶ فرغون برای هر چاله الزامی است. سیاه
خاکهای محل خاک برداری زمین های زراعی در حوزه شهری و
همچنین خاکهای آبرفتی و آبرفتهای کف استخرهای قدیمی
منبع مناسبی برای این منظور است.
ج. تهیه ماسه بادی: برای سبک تر شدن بافت خاک تهیه
ماسه بادی کشاورزی به میزان ۲تا۴ فرغون برای هرچاله
باعث بهتر شدن تهویه و تسهیل در گسترش ریشه ها می شود.
تهیه کودهای شیمیایی برحسب آزمون خاک: برای مثال ممکن
است تنهيد گوگرد گرانوله یا بنتونیت دار به میزان ۱ تا
۲ کیلوگرم، سوپرفسفات تریپل ۳۰۰تا۰۰ و گرم، سولفات
پتاسیم ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ گرم، سولفات آهن ۵۰۰ گرم، سولفات
روی ۵۰۰ گرم، سولفات مس ۲۵۰ گرم، سولفات منگنز ۳۰۰
گرم، سولفات منیزیم ۵۰۰ گرم و در صورت نیاز اسیدبوریک
۱۵۰ گرم توصیه شود.
.. تهیه سایر مواد اصلاحی: با توجه به شرایط خاک برای
هر درخت ۵ تا ۱۰ کیلوگرم گوگرد معدنی، ۲۰ تا ۵۰
کیلوگرم زئولیت مرغوب از نوع پتاسیمی باضافه ۲۰۰ گرم
کودهای هیومیکی قابل مصرف می باشد همچنین استفاده ۱۰۰
گرم خاک حاوی اسپور قارچ مایکوریزا مخلوط با خاک خالص
(بدون تماس با کود های شیمیایی ) پیرامون ریشه هر درخت
در هنگام کاشت توصیه می شود.
۶. مخلوط کردن خاک سطحی مرغوب با مواد اصلاحی و پرکردن
چالهها: این کار به صورت دستی یا با کمک بیل تراکتوری
یا دستگاه مینی لودر انجام شدنی است. این عملیات بهتر
است قبل از بارندگی های زمستان به اتمام برسد و چاله
ها به طور کامل پر شود. در فصل زمستان خاک چاله نشست
کرده و آماده کشت خواهد شد. گفتنی است مصرف کود
شیمیایی و کودهای حیوانی، مخصوصا اگر به طور کامل
پوسیده نشده باشد، می بایست در نصف ارتفاع پایین چاله
ترکیب و استفاده شود؛ مصرف کود حیوانی کاملا پوسیده،
به مقادیر کمتر، در بخش های فوقانی نیز امکان پذیر
است.
۷. تهیه و حمل نهال: تهیه و استفاده از نهال استاندارد
مهم ترین بخش از عملیات احداث باغ محسوب می شود. دقت
در اصالت و سلامت نهال در کنار انتخاب صحیح نوع و رقم
متناسب با اهداف و شرایط منطقه ضروری است. همچنین تهیه
نهال های موردنظر به عنوان رقم گرده زا نیز مهم است.
پس از مشورت کارشناسی و حصول اطمینان از انتخاب رقم و
انطباق نهال مورد نظر با وضعیت منطقه، تهیه نهال می
بایست ترجیحا از مراکز تولید نهال گواهی شده دارای
گواهی بهداشتی صورت پذیرد. در صورت نبود دسترسی به
نهالستانهای تولید نهال گواهی شده، تهیه نهال از سایر
نهالستان های دارای مجوز تولید (نهال شناسه دار)، در
اولویت است.
نهال گردوی موردنظر برای کشت را می توان از انواع زیر
انتخاب کرد: ۱. نهال کشت بافتی؛ ۲. نهال پیوندی روی
پایه بذری؛ ۳. نهال پیوندی روی پایه کشت بافتی و ۴.
نهال بذری برای کشت به عنوان پایه پیوند پس از احداث
باغ. به طورکلی نهال باید به لحاظ ظاهری دارای ریشه
های کامل و بدون آسیب دیدگی جدی بوده و روی تنه آن
علائم زخم دیده نشود. ساقه اصلی نیز شاداب بوده و رشد
مناسب داشته باشد. ارتفاع نهال بهتر است ۱تا۱ / ۸ متر
و با قطر حداقل ۲ تا۳ سانتی متر باشد. در صورتی که
ساقه نهال قوی و آفتاب خورده و شاداب باشد، نهال های
کوتاه تر نیز در شرایط مناسب قابلیت کشت دارند. نهال
باید صاف و تک تنه بوده و جوانه انتهایی سالمی داشته
باشد.
حمل مناسب و به موقع نهال در گیرایی و میزان رشد بعدی
نهال مؤثر است. پریلیناژ و ضدعفونی ریشه و ساقه نهال
پس از کنده شدن، با استفاده از سموم قارچ کش و گاهی
مخلوط با حشره کش صورت می گیرد. برای تهیه محلول
ضدعفونی ریشه ترکیب ۳۰۰ گرم قارچ کش حفاظتی نظیر
مانکوزب، ۱۰ کیلوگرم خاک رس، ۲ کیلوگرم خاکستر، ۵
کیلوگرم کود حیوانی پوسیده به همراه ۱۰۰ لیتر آب توصیه
شده است.
حفظ رطوبت سطحی ریشه در حین کندن نهال از نهالستان و
در هنگام حمل ونقل مهم بوده و استفاده از پوشش های
پلاستیکی و چتایی و جلوگیری از اصلاح و احداث باغ های
گردو بادخوردگی ریشه نهال ضروری است. برای نگهداری
موقت نهال باید ریشه های نما به طور کامل زیر ماسه
بادی مرطوب و بدون هوادیدگی در سایه قرار گیرد و در طی
ای. مدت حفظ رطوبت متعادل اهمیت دارد.
۸. کشت مناسب و اصولی: کشت نهال ها بهتر است بلافاصله
پس از انتقال از نهالستان و با در نظر گرفتن نقشه کشت
و رعایت ترکیب درختان گرده زا انجام شود. طوقه نهال در
هنگام کشت باید در ارتفاع هم سطح خاک واقع شود. ریشه
های نهال بایستی آزادانه در فضای چاله قرار گرفته و در
جهات مختلف و به صورت طبیعی پخش باشد. هرس ریشه و حذف
ریشه های شکسته و نافرم نیز نیز قبل از کشت و ترجیحا
قبل از ضدعفونی ضرورت دارد.
به طور طبیعی پیوندک در گردو به دلیل بالاتر بودن محل
پیوند معمولا بیرون از سطح خاک است. جهت پیوند بهتر
است به سمت جهت باد غالب منطقه باشد و استفاده از قيم
خصوصا برای مناطق بادخیز توصیه می شود. خاک نرم و
مرغوب سطحی و گاهی مخلوط با ماسه بادی و بدون کود
حیوانی به تدریج در پیرامون ریشه ریخته شده و عمل
هواگیری و متراکم کردن خاک اطراف ریشه با فشار پا صورت
می گیرد.
کشیدن مختصر نهال به سمت بالا قبل و در حین هواگیری
باعث جهت گیری مناسب و استقرار بهتر ریشه ها شده و نیز
موجب تنظیم مجدد سطح قرارگیری طوقه می شود. سطح نهایی
خاک ریخته شده پای نهال در این مرحله حدود ۵ سانتی متر
بالاتر از طوقه است. بلافاصله پس از کشت ، آبیاری کافی
انجام می شود و می بایست تکرار خاک دهی، هواگیری مختصر
و آبیاری مجدد را ۳تا۴ روز بعد از کشت انجام داد.
نام برخی ارقام ایرانی معرفی شده:
۱.رقم جمال ۲. دماوند (برای دیدن خصوصیات اینجا را
کلیک کنید)
طی سال های گذشته در کشور ژنوتیپهای فراوانی توسط
محققین و علاقه مندان شناسایی و بررسی شده است. بعضی
از آنها نظير
B۲۱ ، Z۶۷ ، ۵۳ ، Z۶۰ ، K۷۲ تکثیر و در مناطق مختلف
کشت شده است. در سال ۱۳۹۱ گزارش نهایی ارزیابی و گزینش
ژنوتیپ های برتر کشور از ۱۳ استان توسط مؤسسه تحقیقات
اصلاح و تهيه نهال و بذر کشور شامل ۵۳ ژنوتیپ ارائه
شد. در این میان، ۸ ژنوتیپ از استان سمنان تعیین شد که
۶ نمونه از آنها تحت عناوین مهزیار، شهمیر، سلطان،
راکو، وروار و مهرین از منطقه شهمیرزاد به پیشنهاد این
جانب بود. گفتنی است علیرغم برتریهای ویژه ژنوتیپ های
ایرانی، نمود چشمگیر بعضی از صفات در ارقام خارجی نظیر
رنگ مغز روشن و دیر برگدهی، به این ارقام برتری خاصی
داده است؛ ولی از لحاظ مقاومت در برابر سرمای پاییزه و
زمستانه نسبت به ژنوتیپ های ایرانی چندان رضایت بخش
نبوده اند.
۱. هرس فرم:
به منظور فرم دهی و ایجاد اسکلت مناسب برای درخت،
انجام هرس فرم بلافاصله پس از کشت و در طی سال های
اولیه انجام می گیرد.
بر حسب نوع رقم، نوع پایه و همچنین روش مدیریت و شرایط
منطقه می توان نوع و میزان هرس اولیه را تعیین کرد.
عمدتا دو روش هرس فرم برای درختان گردو دیده می شود:
الف. فرم شلجمی یا پیش آهنگ متغير : ( Modified-
Leader ) در این روش بعد از کاشت، سر برداری نهال از
ارتفاع ۹۰ تا ۱۲۰ سانتی متر انجام می شود و در صورت
وجود شاخه جانبی ترجیحا سایر شاخه ها به طور کامل حذف
خواهند شد؛ مگر اینکه شاخه جانبی روی یک نهال قوی در
محل و زاویه مناسب از تنه اصلی باشد، ضمن حذف شاخه های
جانبی کوچک ضرورتی ندارد. در طول فصل رشد نیز هرگونه
پاجوش و یا تنه جوش زیر ارتفاع ۶۰cm حذف می شود.
در اسفندماه سال بعد ۳ شاخه قوی بالاتر از ارتفاع ۶۰cm
با زاویه مناسب از تنه (۴۵ تا ۶۰ درجه) و با فاصله
حدود ۱۵ تا ۳۰ سانتی متر از یکدیگر و در جهات مختلف
انتخاب می شوند. در صورتی که یک یا دو شاخه مناسب
بیشتر ایجاد نشده باشد، ادامه کار به سال بعد موکول می
شود و اگر شاخه های قوی بیشتر از سه شاخه باشد، بقية
شاخه های قوی حذف می شوند.
از آخرین جوانه در محل برش سر برداری معمولا یک شاخه
به صورت عمودی به سمت بالا به عنوان لیدر یا راهنما
رشد می کند که باید حفظ شود؛ ولی در اسفندماه سال دوم
بخشی از آن برای کنترل رشد و تحریک ایجاد شاخه های
جدید جانبی مجددا سربرداری می شود. در صورتی که ۳ شاخه
جانبی انتخاب شده قبلی، رشد بیش از حد داشته باشند و
مخصوصا اگر با لیدر رقابت کنند، می بایست بخشی از شاخه
مثلا حدود ) سر برداری شود. در سال دوم نیز در طی
تابستان اجازه رشد به پاجوشها و تنه جوش های اضافی
داده نمی شود.
در اسفند ماه سال سوم عملیات فرم دهی ادامه یافته و
ابتدا در صورت باقی بودن، هرگونه شاخه زیر ارتفاع ۶۰
سانتی متر و نیز شاخه های با رشد زیاد که مجددا در
حدفاصل ۳ شاخه اصلی انتخاب شده رشد کرده اند به طور
کامل حذف می شوند، سپس دو شاخه قوی اصلی دیگر که روی
لیدر به وجود آمده با فاصله و زاویه مناسب انتخاب و
مابقی شاخه های قوی حذف می شود. لیدر جدید نیز مجددا
سربرداری شده و در سال بعد نیز عملیات تکرار می شود و
می توان ۲ شاخه اصلی دیگر انتخاب و لیدر را به طور
کامل حذف کرد.
معمولا جوانه انتهایی شاخه یا اولین جوانه نزدیک برش،
بیشترین رشد را دارد و اسکلت اصلی درخت را تشکیل می
دهد؛ بنابراین در صورت سربرداری شاخه های اصلی بهتر
است اولین جوانه نزدیک به محل برش رو به بیرون انتخاب
شود تا برای نورگیری بهتر، تاج درخت به بیرون گسترش
بیشتری پیدا کند. البته این موضوع به نوع رقم و زاویه
شاخه اصلی نیز بستگی دارد و در ارقام با تاج گسترده و
روی شاخه های اصلی دارای زاویه باز ممکن است باعث
ایجاد خوابیدگی و زاویه بیش از حد این شاخه ها شود.
گفتنی است حذف شاخه های کم رشد لزومی نداشته و احتمالا
باردهی اولیه روی آنها پدیدار می شود.
با اجرای این روش فرم دهی نهایت ضمن کنترل رشد بیش از
حد، شاخه گیری مناسب و اسکلت متعادلی به وجود می آید و
تاج درخت گسترده تر و نورگیری بیشتری حاصل می شود.
باید توجه داشت خصوصا به دلیل ماشوره ای بودن شاخه های
جوان گردو هرگونه برش و ایجاد زخم بلافاصله با چسب هرس
غلیظ پوشانده شود. ب. فرم هرمی یا پیش آهنگ مرکزی: (
Center
- Leader ) برای ایجاد فرم هرمی سر برداری اولیه از
نهال انجام نشده و به درخت اجازه رشد مستقیم داده می
شود. در این روش نیز در فصل تابستان و زمستان حذف
پاجوش ها و تنه جوش های اضافی زیر ۶۰ سانتی متر انجام
شده و شاخه گیری نیز مشابه روش قبلی صورت می گیرد. در
این روش به دلیل انجام نشدن سر برداری و در نتیجه
تحریک نشدن برای ایجاد شاخه جانبی گاهی شاخه های اصلی
دلخواه به وجود نمی آید که با حذف شاخه های اضافی
احتمالا در سالهای بعد شاخه اصلی دلخواه ایجاد خواهد
شد.
در مجموع در این روش میزان برش ها کمتر و رشد تاج
حداکثر است که ضمن ایجاد مشکلات در برداشت محصول، با
کاهش نورگیری میزان کیفیت کاهش می یابد؛ ولی حجم درخت
و میزان عملکرد ممکن است تا حدی افزایش پیدا کند.
در کشور ایران در باغهای سنتی و در درختان بذری اغلب
مشابه چنین فرمی مشاهده می شود و حتی گاهی حداقل های
فرم دهی و هرس نیز صورت نمی گیرد؛ با این حال، با نیاز
کم گردو به هرس و به دلیل خاصیت خودھرسی، این درختان
به غیراز مشکلات برداشت با مشکل زیادی مواجه نمی شوند.
. ۲. نگهداری نهال در طی سال اول: انجام آبیاری منظم،
حذف علف های هرز و تغذیه مناسب در طول فصل رشد در سال
اول باعث بهبود رشد شده و نهالها تنش حاصل از جابه
جایی را بهتر پشت سر می گذارند. جلوگیری از تنش آبی در
سال اول و ابیاری به موقع و کافی و بدون وقفه در اوایل
و اواسط تابستان بسیار مهم است.
در سال های اول میزان نورگیری زمین زیاد بوده و به
همین دلیل رشد علفهای مرز بیشتر است. به منظور جلوگیری
از رقابت و حذف پوشش گیاهی مزاحم، مبارزه با علف های
هرز به روشهای مختلف ضروری است. برای رسیدن به این
هدف، شخم قبل از کاشت، حذف دستی و مکانیکی با استفاده
از علف زن های بنزینی کولتیواتور و روتیواتور و همچنین
استفاده از روش های شیمیایی امکان پذیر است.
در ایران اغلب به دلیل کم آبی و نبود بارش تابستانه،
امکان ایجاد پوشش سبز در بین ردیف های کشت وجود ندارد؛
بنابراین در فصل بهار پس از سبزشدن علف های هرز، انجام
شخم در بین ردیف های کشت می تواند مفید باشد. مهار
علفهای هرز در بدو رشد طبیعتا ساده تر خواهد بود؛ با
این حال برای کاهش دفعات مبارزه تعیین زمان مناسب مهم
است.
در روش های مبارزه شیمیایی در حال حاضر مصرف سموم
پاراکوات گراماکسون) با غلظت ۵ لیتر در هکتار (تهیه
محلول ۵ تا ۷ در هزار) ترجیحا در اوایل رشد علف ها و
نیز مصرف سم گلایفوزیت (رانداپ) با غلظت ۵ تا ۱۰ لیتر
در هکتار در زمان رشیر نسبتا کامل علف هرز (آغاز گل
دهی توصیه شده است. در هنگام مصرف هر دو نوع، ممانعت
لازم از برخورد سم با درختان خصوصا نهالهای جوان و
انجام سم پاشی در شرایط بدون باد ضروری است. لازم به
یادآوری است سم گراماکسون شبیه آتش بوده و دارای اثر
آنی ولی سطحی است و در صورت کم دقتی روی درخت نیز
سوختگی ایجاد می کند. اثر سم رانداپ اتا۲ هفته پس از
مصرف نمایان می شود. برخلاف گراماکسون در صورت کم دقتی
و برخورد مقادیر کم سم رانداپ به برگها و تنه درختان
مسن تر، احتمال هضم و بروزنکردن خسارت مستقیم دیده شده
است و در صورتی که دوز لازم مصرف شود روی کل علف هرز و
بر ریشة آن اثر تخریبی دارد.
استفاده از روشهای مبارزه شیمیایی علی رغم افزایش سرعت
کار، اثرات به زیست محیطی دارد؛ ولی با روش های
مکانیکی و برگردان کردن علف های هرز از طریق شخم یا
کولتیواتور، می توان از آن به عنوان کود سبز استفاده
کرد. گفتنی است برای کنترل و مهار علفهای هرز، از این
طرق نیز می توان عمل کرد: استفاده از سیستم آبیاری تحت
فشار و کاربرد کود حیوانی کاملا پوسیده عاری از بذر
علفهای هرز، اجرای عملیات ماخار (آبیاری قبل از کشت و
شخم)، استفاده عمقی از کود حیوانی مثلا در چالکود و
ایجاد محدودیت برای رشد علف های هرز با استفاده از
مالچ های پلاستیکی .
در خصوص تغذیه درختان تازه کشت شده در سال اول باید
گفت به طور معمول نهال ها ظرفیت و نیاز چندانی به
کودهای شیمیایی ندارند و حتی مصرف برخی کودها نظیر
اوره ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی شود؛ با این حال،
طبق تشخیص، مصرف کودهای محلول حاوی عناصر مختلف،
آمینواسیدها و هیومیک اسید در طی فصل رشد مفید است.
عناصری همچون روی، سولفور، منیزیم و مصرف کودهای پتاسه
از انواع انحلال پذیر در آب، در اواخر فصل رشد برای
افزایش مقاومت نهال های یک ساله در مقابل سرمازدگی
پاییز و زمستان مؤثر است. برای آشنایی با انواع کودها
و روش های مصرف آنها در مباحث بخش تغذیه بدان اشاره
خواهد شد.
نهال های کشت شده معمولا در زمستان سال اول به شدت به
سرمای زمستانه حساس هستند؛ بنابراین ضمن تغذیه مناسب
همان گونه که اشاره شد حذف به موقع پاجوش ها و تنه جوش
ها و کنترل آبیاری آخر فصل ضرورت دارد. ترمیم مجدد محل
پیوند و زخم ها با چسب هرس در پاییز اثرات سرما را
کمتر می کند.
باید گفت نهال گردو خصوصا در سال اول متأثر از تغییرات
اپی ژنتیکی (اثر محیط بر ژنتیک) است و محیط پرورش نهال
در میزان مقاومت آن در برابر سرماهای پاییزه و زمستانه
مؤثر است؛ درنتیجه بهتر است نهال ها در محیط مشابه کشت
اصلی تولید شوند و از مناطق گرم تر به مناطق سردتر
منتقل نشوند.
آذربایجان غربی، میاندواب
کوی رابری، روبروی ایستگاه تحقیقات کشاورزی